Pierwsze kroki plakatu na świecie

Pierwsze kroki plakatu na świecie

Za początek historii plakatów możemy uznać przełom XIX i XX wieku. Do rozwoju tej gałęzi sztuki przyczyniło się doskonalenie techniki litograficznej. Głównymi środkami wyrazu plakatu są: symbol, metafora, alegoria i znak wizualny i można go uznać za jedną z najmłodszych dziedzin grafiki. Jego specyfiką jest bezpośrednie oddziaływanie na przypadkowego widza.

Historia plakatu

autor Henri de Toulouse-Lautrec

Poprzednikiem plakatu był afisz – drukowany tekst informacyjny lub reklamowy tworzony przez drukarza, który dobierał odpowiednią czcionkę, a całość ozdabiał ornamentem. Swoją właściwą formę przyjął na przełomie XVIII i XIX wieku, ale znajdziemy nawet XV-wieczne arkusze. Podobną formę – informacyjną, a z czasem agitacyjną – pełniły rozdawane ulotki czy ogłoszenia wieszane na murach. W latach 1840-1845 Rouchon i malarz Paul Badry zaprojektowali cykl litografii reklamowych, co stanowiło bezpośrednią zapowiedź plakatu. Za jego pierwszego twórcę można uznać postimpresjonistę Henriego de Toulouse-Lautreca (1864-1901), którego ulubionym tematem były kobiety.

Pod koniec XIX można zauważyć silny wpływ grafiki japońskiej, co znajduje swoje odzwierciedlenie w secesji. W tym okresie tworzył angielski rysownik Aubrey Vincent Beardsley, autor plakatów dla wydawnictwa Children`s Books. Inną wybitną postacią tego czasu był też Alfons Mucha. Ten czeski artysta oprócz plakatów tworzył reklamy oraz okładki książek i czasopism. Stanisława Wyspiańskiego (1869-1907) można uznać za pioniera nowoczesnej polskiej typografii. Poszukiwał on nowych form dla ilustracji i okładek, inspirował się m.in. działalnością Muchy i zachodnich twórców. Wśród ciekawych polskich artystów tworzących plakat można wymienić: Teodora Axentowicza, Stanisława Kamockiego, Jacka Malczewskiego oraz artystów Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana.

Dużym zaskoczeniem była kompozycji ograniczonej do umieszczonego na ciemnym, brązowym tle niebieskiego napisu Priester i dwu czerwonych zapałek z żółtymi łebkami (1908r.), której twórcą był niemiecki grafik Lucien Bernhard. Wyznaczyła ona nowy kierunek rozwoju plakatu, w którym najważniejszy staje się jasny, często zaskakujący znak graficzny. Lata trzydzieste przynoszą eksperymenty z fotografią, jak również zapotrzebowanie na grafikę użytkową. Wtedy to powstają organizacje, które chronią prawa autorów i negocjują warunki współpracy (np. Koło Artystów Grafików Reklamowych).

Dla rozwoju polskiego plakatu ważnym miejscem był Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, a wśród ich twórców – Tadeusz Gronowski (1894-1990), który często posługiwał się żartem i konceptem oraz samodzielnie tworzonymi skalami i proporcjami liter.

Od końca lat pięćdziesiątych możemy mówić o „polskiej szkole plakatu”. Jej zapowiedzią była działalność Henryka Tomaszewskiego, którego wyróżniała silna ekspresja w połączeniu z prostym znakiem graficznym i wysublimowanym rysunkiem. W tym czasie debiutują też : Roman Cieślewicz, Jan Młodożeniec, Franciszek Starowieyski, Waldemar Świerzy oraz Wojciech Zamecznik.

Plakat z czasem urósł do rangi pełnowartościowego dzieła sztuki, który jest ceniony przez krytyków i kolekcjonerów.

4 komentarze

  1. zosia pisze:

    autorem plakatu Le Chat Noir jest Théophile Alexandre Steinlen
    🙂

  2. reklamyArek pisze:

    Hej powtórnie trafiłem na ten artykuł. Czytałem go jakieś 2 lata temu.
    Artykuł jest spoko.
    Poza tym muszę podziękować za link do firmynet.
    Właśnie ten brzydki „afisz” skłonił mnie do stałego korzystania z usługi.
    Jak widać temat plakatu jest AKTUALNY jak najbardziej 🙂

  3. Wielkie dzięki za wpis! Prowadzimy sprzedaż plakatów na ścianę i właśnie chciałam dowiedzieć się więcej o samej genezie plakatu. Dzięki! //Marta

  4. Mat pisze:

    To nie Toulouse Lautrec jest określany ojcem plakatu francuskiego/światowego, ale Jules Chéret, urodzony w 1932 roku. Jego pierwszy ważniejszy plakat jest z roku 1958 (operetka Orfeusz w piekle Offenbacha), a więc narodziny prawdziwego plakatu francuskiego są bliżej początku drugiej połowy XIX w. niż końca wieku. W artykule jest jeszcze więcej błędów merytorycznych. Np. Jacek Malczewski wcale nie jest znanym twórca plakatu, natomiast nie wymienieni tu Kossak i Mechoffer i owszem. To Jan Lenica jest autorem określenia Polska szkoła plakatu i wybitnym jej reprezentantem, wstyd go tu nie wymienić. I tak dalej.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.